Vai Trò Quan Trọng Của GLP-1 Đối Với Bệnh Đái Tháo Đường Và Tim Mạch

VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA GLP-1 ĐỐI VỚI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG VÀ TIM MẠCH

GLP-1 (Glucagon-like Peptide-1) là một loại hormone incretin được tiết ra từ tế bào L tại niêm mạc ruột non và ruột già sau khi ăn. GLP-1 có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tăng tiết insulin, chậm làm trống dạ dày và giảm cảm giác thèm ăn từ đó giúp kiểm soát đường huyết và kiểm soát cân nặng. Ở người khỏe mạnh, hoạt động của GLP-1 góp phần vào 70% lượng insulin tiết ra sau bữa ăn [1]. 

Tuy nhiên, ở người mắc đái tháo đường tuýp 2, mức GLP-1 giảm đáng kể đến 68.8% so với người bình thường [2]. Điều này dẫn đến những khó khăn lớn trong việc kiểm soát đường huyết và duy trì cân nặng. Nghiên cứu cho thấy 2 trên 5 người mắc đái tháo đường tuýp 2 thường xuyên có cảm giác đói [2], khiến họ ăn uống không kiểm soát [3]. Ngoài ra, 45% người mắc đái tháo đường tuýp 2 bị thừa cân hoặc béo phì, làm tăng khó khăn trong quản lý bệnh và nguy cơ biến chứng tim mạch [4]. 

1. Vai trò của GLP-1 trong quản lý đái tháo đường

Giúp kiểm soát đường huyết: GLP-1 kích thích tăng tiết insulin, giúp kiểm soát đường huyết sau bữa ăn.

Giúp hỗ trợ giảm cân: GLP-1 giúp kiểm soát cảm giác thèm ăn và làm chậm quá trình trống dạ dày, từ đó hỗ trợ giảm cân và cải thiện sức khỏe tổng thể [5].

Giúp tăng cường sức khỏe tim mạch: GLP-1 đã được chứng minh có tác dụng bảo vệ tim mạch thông qua cải thiện chức năng nội mạc mạch máu, giảm viêm và ổn định mảng xơ vữa [6,7].

Sự suy giảm GLP-1 ở người mắc đái tháo đường tuýp 2 là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc quản lý bệnh. Điều chỉnh chế độ ăn uống để kích thích tiết GLP-1 là một chiến lược phù hợp để quản lý đái tháo đường và béo phì [8].

2. Các loại thực phẩm giúp tăng tiết GLP-1

Dưới đây là một số loại thực phẩm hỗ trợ tăng tiết GLP-1 mà bạn có thể bổ sung vào chế độ ăn:

Thực phẩm giàu protein chất lượng cao: Trứng (đặc biệt là lòng trắng trứng) [9,10], đậu và các loại hạt như hạnh nhân, đậu phộng là những nguồn protein tốt, đóng vai trò trong quá trình tiết GLP-1 [10]. 
Thực phẩm giàu chất xơ: Ngũ cốc nguyên cám (như yến mạch, gạo lứt) và các loại rau xanh (như cải bó xôi, bông cải xanh) là những chất xơ giúp làm chậm quá trình tiêu hóa, từ đó kích thích tiết GLP-1 [10].
Thực phẩm giàu axit béo lành mạnh: Một số loại cá như cá hồi, cá thu chứa omega-3, quả bơ và các loại dầu thực vật là các thực phẩm làm tăng mức GLP-1 một cách tự nhiên [11].
Sản phẩm lên men: Sữa chua không đường chứa lợi khuẩn probiotic có thể cải thiện chức năng ruột, từ đó hỗ trợ tiết GLP-1.

Kết hợp một chế độ ăn lành mạnh và duy trì hoạt động thể chất đều đặn rất quan trọng trong việc cải thiện chức năng hormone GLP-1 và bảo vệ sức khỏe tổng thể [5].

3. Tăng tiết GLP-1 với dinh dưỡng chuyên biệt đái tháo đường

Tuy nhiên, người mắc đái tháo đường đôi khi gặp khó khăn trong việc tuân thủ các khuyến nghị về chế độ dinh dưỡng. Nghiên cứu cho thấy 78.4% người bệnh không tuân thủ chế độ dinh dưỡng theo khuyến nghị [12,13]. Vì vậy, dinh dưỡng chuyên biệt đái tháo đường trở thành giải pháp hiệu quả và tiện lợi, giúp thay thế bữa ăn một cách khoa học và hiệu quả nhờ đó giúp tăng khả năng tuân thủ các khuyến nghị về chế độ dinh dưỡng.

Dinh dưỡng chuyên biệt cho đái tháo đường với hệ bột đường tiêu hóa chậm và chất béo không bão hòa đơn (MUFA) đã được chứng minh giúp tăng tiết GLP-1 nội sinh lên đến 280% so với cháo yến mạch có mức calo tương tự [14]. Công thức dinh dưỡng chuyên biệt này giúp kiểm soát tốt đường huyết khi dùng thay thế bữa ăn.

4. Sử dụng Dinh dưỡng chuyên biệt đúng cách cho người mắc đái tháo đường

Việc kết hợp dinh dưỡng chuyên biệt vào khẩu phần hàng ngày không chỉ giúp duy trì mức đường huyết ổn định mà còn hỗ trợ bảo vệ sức khỏe tim mạch. Dưới đây là một số cách sử dụng dinh dưỡng chuyên biệt:   

Dùng thay thế bữa phụ: Nên ăn cách bữa chính ít nhất 2 giờ để bổ sung dưỡng chất và hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Thay thế một phần bữa chính: Kết hợp dinh dưỡng chuyên biệt với một phần bữa chính để đảm bảo đủ năng lượng và dưỡng chất
Thay thế hoàn toàn bữa chính: Sử dụng dinh dưỡng chuyên biệt thay thế hoàn toàn một bữa chính khi không thể chuẩn bị bữa ăn nhưng vẫn đảm bảo cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và cân đối.
GLP-1 đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết và nhiều lợi ích cho sức khỏe của người mắc đái tháo đường. Khi kết hợp dinh dưỡng hợp lý với lối sống lành mạnh và tuân thủ dùng thuốc, người mắc đái tháo đường có thể duy trì mức đường huyết ổn định và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hãy bắt đầu sử dụng dinh dưỡng chuyên biệt để giúp quản lý hiệu quả bệnh đái tháo đường và sống vui khỏe hơn mỗi ngày.

Nguồn tham khảo:

A H Barnett. Diabetes Obes Metab. 2012 Apr; 14(4): 304–314. DOi: 10.1111/j.1463-1326.2011.01523.x https://dom-pubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1463-1326.2011.01523.x 
Legakis IN, et al. Decreased glucagon-like peptide 1 fasting levels in type 2 diabetes. Diabetes Care. 2003;26(1):252. doi:10.2337/diacare.26.1.252
Deshmane, Aditi & Muley, Arti. (2022). Adherence and Barriers to Medical Nutrition Therapy and the Effect on Glycemic Control Among Individuals With Type 2 Diabetes in India. Current Research in Nutrition and Food Science Journal. 10. 1020-1029. 10.12944/CRNFSJ.10.3.18
Đồng Thị Phương et al. Tạp Chí Nghiên cứu Y học 2021, 144(8), 91-99. 2021 DOI: https://doi.org/10.52852/tcncyh.v144i8.409
Fujiwara Y, Eguchi S, Murayama H, Takahashi Y, Toda M, Imai K, Tsuda K. Relationship between diet/exercise and pharmacotherapy to enhance the GLP-1 levels in type 2 diabetes. Endocrinol Diabetes Metab. 2019 May 16;2(3):e00068. doi: 10.1002/edm2.68. PMID: 31294084; PMCID: PMC6613229. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6613229/ 
Ussher JR, Drucker DJ. Glucagon-like peptide 1 receptor agonists: cardiovascular benefits and mechanisms of action. Nat Rev Cardiol 2023;20:463–474 https://www.glucagon.com/pdfs/UssherNRC2023.pdf 
Drucker DJ. Prevention of cardiorenal complications in people with type 2 diabetes and obesity. Cell Metab 2024;36:338–353 https://www.cell.com/cell-metabolism/pdf/S1550-4131(23)00469-2.pdf
Alexandra M Bodnaruc et al. Nutr Metab (Lond) . 2016 Dec 9:13:92. DOI: 10.1186/s12986-016-0153-3 https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5148911/pdf/12986_2016_Article_153.pdf
Induction of CCK and GLP-1 release in enteroendocrine cells by egg white peptides generated during gastrointestinal digestion
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814620310505

What Foods Increase GLP-1 Levels? https://www.healthline.com/health/foods-that-increase-glp-1#foods-to-increase-glp-1 
9 Foods and Supplements that Increase GLP-1 Naturally https://www.goodrx.com/conditions/weight-loss/how-to-increase-glp-1-naturally 
Le TTT. Đánh giá kiến thức về bệnh đái tháo đường. https://demacvn.com/danh-gia-kien-thuc-ve-benh-dai-thao-duong-bang-bo-cau-hoi-adknowl/ Ngày truy cập 01/12/2024. 2. Vu TKT. Khoa học Điều dưỡng. 2022, tập 5, số 4, trang 179-190. 3. Mohammed MA, et al. Pan Afr Med J. 2019;33:260.
IHuỳnh, T. D., & Trần, Q. C. (2024). TUÂN THỦ CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG VÀ VẬN ĐỘNG Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÍP 2 ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI VIỆN TIM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH. Tạp Chí Y học Việt Nam, 535(1B). https://doi.org/10.51298/vmj.v535i1B.8422
Devitt A et al. Journal of Diabetes Research and Clinical Metabolism. 2012;1(1):20. DOI : http://dx.doi.org/10.7243/2050-0866-1-20;